Οι οικογενειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, προσφέροντας σταθερότητα, παράδοση και συνέχεια. Ωστόσο, συχνά αντιμετωπίζουν εσωτερικές προκλήσεις που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητά τους. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι η συγκεντρωτική διοίκηση από τον ιδιοκτήτη, η οποία οδηγεί συχνά στην αποχώρηση των στελεχών.
Η Συγκεντρωτική Νοοτροπία
Πολλοί ιδιοκτήτες δυσκολεύονται να παραχωρήσουν αρμοδιότητες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στον φόβο ότι τα στελέχη δε θα “αγαπήσουν” την επιχείρηση όσο εκείνοι, στην έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες των συνεργατών τους, ή στην πεποίθηση ότι “κανείς δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά καλύτερα από εμένα”.
Έχω συνεργαστεί με ιδιοκτήτη που λειτουργούσε ακριβώς έτσι. Ενώ στην αρχή έδειχνε να ενδιαφέρεται για τις απόψεις της ομάδας, στο τέλος όλες οι αποφάσεις περνούσαν από τον ίδιο. Αυτό απογοήτευε τα στελέχη, τα οποία ένιωθαν πως ο ρόλος τους ήταν τυπικός και χωρίς ουσιαστική σημασία. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα πιο ικανά μέλη της ομάδας αποχωρούσαν ένα-ένα, αφήνοντας κενά που ο ίδιος δεν μπορούσε να καλύψει.
Οι Συνέπειες
Η συγκεντρωτική διοίκηση μπορεί αρχικά να μοιάζει χρήσιμη, ειδικά σε μικρές επιχειρήσεις, όμως σε βάθος χρόνου προκαλεί σοβαρά προβλήματα. Όταν τα στελέχη δεν αισθάνονται ότι έχουν ουσιαστικό ρόλο, η απόδοσή τους μειώνεται, καθώς χάνουν το κίνητρό τους. Επιπλέον, η συγκεντρωτική νοοτροπία περιορίζει τη δυνατότητα εισαγωγής νέων ιδεών, ενώ παράλληλα ωθεί τα πιο ταλαντούχα στελέχη να αναζητήσουν ευκαιρίες σε άλλες εταιρείες που τους επιτρέπουν να αναπτυχθούν.
Αντίθετα, έχω ζήσει και μία εντελώς διαφορετική εμπειρία με έναν ιδιοκτήτη που συνειδητοποίησε τη σημασία της εξουσιοδότησης. Αρχίζοντας να θέτει ξεκάθαρους στόχους και να παραχωρεί αρμοδιότητες, είδαμε εντυπωσιακά αποτελέσματα: τα στελέχη έγιναν πιο αφοσιωμένα, οι ιδέες τους έφεραν νέες ευκαιρίες και η επιχείρηση αναπτύχθηκε ραγδαία, φτάνοντας από τα 20 στα 60.000.000 €.
Η Εναλλακτική: Εμπιστοσύνη και Εξουσιοδότηση
Για να σπάσει ο κύκλος της συγκεντρωτικής διοίκησης, οι ιδιοκτήτες πρέπει να υιοθετήσουν μία διαφορετική προσέγγιση. Η σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων βοηθά τα στελέχη να νιώθουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυξάνει την αποδοτικότητα της ομάδας. Η δημιουργία μίας κουλτούρας εμπιστοσύνης δίνει στα στελέχη τον χώρο να αποδείξουν την αξία τους, ενώ η εμπιστοσύνη οικοδομείται σταδιακά, με μικρά βήματα. Παράλληλα, η επένδυση στην εκπαίδευση των στελεχών παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για να ανταποκριθούν στις ευθύνες τους. Η αποδοχή της διαφορετικής σκέψης είναι επίσης κρίσιμη, καθώς οι νέες ιδέες μπορούν να γίνουν η κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη της επιχείρησης.
Το Τίμημα της Στασιμότητας
Η άρνηση προσαρμογής μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Έχω δει επιχειρήσεις με μεγάλες δυνατότητες να χάνουν πολύτιμα στελέχη και ευκαιρίες επειδή ο ιδιοκτήτης δεν μπορούσε να αποδεχθεί ότι χρειάζεται βοήθεια. Από την άλλη πλευρά, όταν δόθηκε χώρος στα στελέχη να αναλάβουν πρωτοβουλίες, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.
Η ελληνική οικογενειακή επιχείρηση έχει τεράστια δυναμική, αρκεί να προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Η εξουσιοδότηση και η εμπιστοσύνη στα στελέχη δεν είναι απειλή για τον ιδιοκτήτη, αλλά το κλειδί για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της επιχείρησης. Πραγματική ηγεσία δεν είναι να κάνεις τα πάντα μόνος σου, αλλά να δημιουργείς μία ομάδα που μπορεί να το πετύχει μαζί σου.
Αυτή η αλήθεια είναι κάτι που έμαθα μέσα από τις δικές μου εμπειρίες – τόσο θετικές όσο και αρνητικές – και παραμένει η βάση για τη δημιουργία μίας επιτυχημένης επιχείρησης.
